Đau cổ vai gáy là bệnh gì? Tìm hiểu sâu về bệnh đau cổ vai gáy

Đau mỏi cổ vai gáy là một hiện tượng rất phổ biến. Các cơn đau có thể từ nhẹ đến dai dẳng, làm giảm khả năng hoạt động linh hoạt của phần cơ thể này, gây bất tiện cho cuộc sống thường ngày của bạn.

Đau mỏi cổ vai gáy là bệnh gì?

Cổ, vai và gáy là nơi tập trung rất nhiều các cơ, xương, dây thần kinh, động mạch, tĩnh mạch, cũng như nhiều dây chằng và cấu trúc hỗ trợ khác. Vì thế, đây dường như là các cơ quan rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương.

Đau mỏi cổ vai gáy là hiện tượng vùng vai gáy và cổ bị căng cứng, nhức đau, kèm theo đó là những hạn chế trong các cử động ở vùng cổ gáy, đầu, như: khó quay đầu theo một số hướng, khó cúi đầu, cảm giác mỏi đau khi di chuyển tay, vai… Cơn đau nhức có thể chỉ từ nhẹ, hơi khó chịu đến âm ỉ, dai dẳng, thậm chí nghiêm trọng và gây vô hiệu hóa vùng cổ, vai, gáy.

Đau cổ vai gáy có thể xuất hiện một cách đột ngột không báo trước hoặc xuất hiện từ từ, dai dẳng, kéo dài hàng tuần, hàng tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Cơn đau có thể liên tục hoặc gián đoạn. Nó thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi tập thể dục, lao động nặng nhọc.

Đau cổ vai gáy không phải là tình trạng nguy hiểm tới tính mạng, nhưng nếu bạn không làm gì, các cơn đau nhức có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, lan rộng ra nhiều vùng (bả vai, cánh tay,…) và hạn chế các hoạt động của bạn nhiều hơn nữa.

Nguyên nhân

Nguyên nhân của đau cổ vai gáy cấp tính thường là do tổn thương mô mềm (mô mềm bao gồm cơ, gân và dây chằng, thuật ngữ này được sử dụng để phân biệt với mô cứng của xương và sụn). Nó thường liên quan tới việc vùng cổ vai gáy bị sử dụng, chèn ép quá mức hoặc thực hiện các hoạt động lặp đi lặp lại khiến các sợi cơ, dây chằng bị kéo căng, dẫn đến rách, đứt. Chẳng hạn như:

• Nâng, vác vật nặng không đúng cách;
• Tập thể dục quá mức hoặc thực hiện sai các động tác thể dục;
• Thực hiện các động tác luyện tập thể thao đòi hỏi sử dụng nhiều cánh tay và vai;
• Không khởi động trước khi thể thao;
• Ngồi làm việc, học tập sai tư thế;
• Ngủ trên gối quá cao;
• Ngoẹo cổ để đọc tin tức trên điện thoại;
• Nằm trên ghế xem tivi trong nhiều giờ;
• Bị ngã;
• Gặp chấn thương gây ra lực tác động mạnh vào vùng vai gáy;
• .v.v.

Nguyên nhân của đau cổ vai gáy mãn tính thường là do những bất thường trong giải phẫu cột sống. Chẳng hạn như:

• Đĩa đệm cột sống bị xơ cứng, thoát vị, xẹp,…
• Chấn thương ở vùng cổ vai gáy gây gãy xương;
• Thoái hóa đốt sống cổ;
• Nhiễm trùng;
• Có khối u;
• Gặp các vấn đề về khớp, như viêm khớp, thoái hóa khớp;
• Loãng xương;
• Bất thường cột sống do bẩm sinh;
• Viêm gân;
• .v.v.

Giống như nhiều tình trạng sức khỏe khác, tình trạng đau cổ vai gáy có thể trở nên tồi tệ hơn ở những người lớn tuổi, hút thuốc hoặc thừa cân.

☛ Chi tiết: Những nguyên nhân đau vai gáy thường gặp

Triệu chứng đau nhức cổ vai gáy

Đặc điểm các triệu chứng:

• Các cơn đau mỏi vai gáy có thể ở nhiều mức độ khác nhau, từ cảm giác đau nhẹ, bó khít cổ gây khó vận động cho tới đau nghiêm trọng, làm vùng cổ vai gáy bị bất lực, đi lại nhẹ nhàng cũng gây đau;
• Cơn đau có thể dọc theo các vòng thần kinh cảm giác và giao cảm, bắt nguồn từ các dây thần kinh tủy sống;
• Các cơn đau mang tính chất cơ học: tăng mức độ khi đi, đứng, đổi tư thế, hắt hơi, vận động cột sống cổ; giảm khi nghỉ ngơi. Cơn đau cũng có thể xuất hiện hoặc tăng lên khi thay đổi thời tiết;
• Cơn đau cấp tính xuất hiện đột ngột và không kéo dài quá 6 tuần. Cơn đau mãn tính có thể xuất hiện nhanh hoặc chậm và kéo dài hơn 3 tháng.

Các triệu chứng đau nhức cổ vai gáy thường gặp:

• Cảm giác đau, căng cứng dọc theo cột sống;
• Đau dữ dội hoặc đau âm ỉ ở cổ, vai, gáy. Có khi đau nhói như điện giật. Cảm giác nhức nhối, khó chịu;
• Cơn đau có thể lan xuống cả bả vai làm cho cánh tay, cẳng tay, ngón tay tê mỏi khó chịu, suy yếu. Tồi tệ hơn là chỉ cần chạm nhẹ vào cũng khiến tay tê bì. Nặng hơn nữa thì khiến tay yếu, teo cơ, liệt cơ;
• Có thể có các điểm đau khi ấn vào gai sau hay cạnh cột sống cổ;
• .v.v.

☛ Chi tiết: Nhận biết sớm các triệu chứng đau vai gáy

Khi nào cần lo lắng về đau mỏi vai gáy, khi nào không?

Đau mỏi cổ vai gáy là hiện tượng thường gặp nhưng hầu hết các nguyên nhân gây ra tình trạng này đều không quá nghiêm trọng, các cơn đau thường là cấp tính và sẽ đỡ dần theo thời gian.

Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư (hiếm khi xảy ra), nhiễm trùng, bệnh tự miễn hoặc một số vấn đề về cấu trúc (như chấn thương tủy sống, mạch máu  bị chèn ép,…).

Vì thế, bạn nên lên lịch đi khám bác sĩ, nếu bạn có 2 triệu chứng sau:

• Bị đau nhức kéo dài trên 6 tuần;
• Các triệu chứng trở nên nghiêm trọng và/hoặc không cải thiện.

Kèm theo 1 trong các triệu chứng dưới đây:

• Chạm nhẹ vào vùng cổ vai gáy là đau;
• Giảm cân mà không rõ lý do;
• Nhức đầu dữ dội và/hoặc không thể cúi về phía trước, sốt, thay đổi trạng thái tinh thần;
• Bị sốt hoặc ớn lạnh mà không tìm được nguyên nhân;
• Có một cơn đau dữ dội xuất hiện đột ngột;
• Có nhiều dấu hiệu về vấn đề ở tủy sống, gồm: phối hợp tay kém, yếu cơ, teo cơ, cảm giác nặng nề, triệu chứng tê nhức lan tỏa ra các chi (đặc biệt là khi cúi đầu về phía trước), dáng đi vụng về;
• Chóng mặt và buồn nôn không rõ nguyên nhân;
• Có tiền sử gia đình mắc các bệnh tự miễn;
• Bị cứng khớp buổi sáng, phát ban, có vấn đề ở hệ tiêu hóa;

Nếu bạn bị đau cổ vai gáy sau tai nạn, chấn thương thể thao hoặc bị đau với cảm giác kì lạ, bạn nên lập tức tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp.

Chẩn đoán nhức mỏi vai gáy

Để chẩn đoán bệnh đau vai gáy của bạn, đầu tiên bác sĩ sẽ tìm hiểu về lịch sử y tế của bạn, sau đó hỏi một số câu hỏi như: khi nào cơn đau của bạn bắt đầu và những triệu chứng bạn có, khi nào thì cơn đau tăng lên hoặc giảm đi,…

Họ cũng có thể kiểm tra phạm vi chuyển động của bạn, bằng cách yêu cầu bạn di chuyển cánh tay, vai và cổ. Sau đó, bác sĩ có thể yêu cầu làm các xét nghiệm bổ sung để chẩn đoán vấn đề. Các xét nghiệm này có thể gồm:

• Xét nghiệm máu
• X-quang
• Quét CT và MRI
• Điện cơ đồ (EMG)
• Chọc dò tủy sống
• .v.v.

Điều trị

Giảm đau nhanh tại nhà

Với các cơn đau cấp tính nhẹ, bạn có thể làm giảm đau nhanh tại nhà bằng một số phương pháp như:

• Sử dụng liệu pháp nóng hoặc lạnh;
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn;
• Xoa bóp, massage;
• Nghỉ ngơi.

Liệu pháp nóng – lạnh. Sử dụng túi chườm nóng hoặc chườm lạnh để chườm vào vùng cổ vai gáy bị đau nhức. Nếu cơn đau xuất hiện vào buổi sáng sớm, bạn có thể tắm nước ấm để giúp giãn cơ, giảm đau.

Thuốc giảm đau không kê đơn. Một số loại thuốc uống giảm đau không kê đơn có thể được dùng để điều trị đau nhức cổ vai gáy, như: thuốc chống viêm không steroid (NSAID), acetaminophen.

Ngoài ra còn có một số loại thuốc bôi không kê đơn như: Capsaicin, thuốc đối kháng (Icy Hot, Gold Bond), Lidocaine, Trolamine salicylate (Aspercreme, Myoflex),…

Trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, hãy đọc kỹ hướng dẫn và làm theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ gặp phải tác dụng phụ.

Xoa bóp. Xoa bóp, massage có thể giúp giảm đau, giảm co thắt, xoa dịu và thúc đẩy quá trình thư giãn. Bạn có thể tự xoa bóp hoặc nhờ sự trợ giúp từ một người khác.

Nghỉ ngơi. Nếu bạn bị đau nhức do các hoạt động thể thao hay do mang vác nặng, bạn nên nghỉ ngơi trong một vài ngày để cơn đau thuyên giảm. Sau đó tiến hành vận động cơ thể nhẹ nhàng để tránh cứng khớp, căng cơ.

Điều trị y tế

Để điều trị đau cổ vai gáy hiệu quả, cần phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, về cơ bản, phương pháp điều trị thường là:

Thuốc. Có nhiều loại thuốc giảm đau theo toa, giúp giảm đau mỏi vai gáy, như:

• NSAID theo toa;
• Thuốc chống trầm cảm (một số loại thuốc chống trầm cảm, như duloxetine và amitriptyline, đã được chứng minh là mang lại hiệu quả trong việc kiểm soát một số loại đau mãn tính, dù bệnh nhân không bị trầm cảm);
• Thuốc chống co giật (các loại thuốc này hoạt động bằng cách bắt chước một chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh các tín hiệu đau thần kinh trong não);
• Thuốc giãn cơ (thường được sử dụng để điều trị đau liên quan đến các vấn đề về cơ xương khớp);
• Opioids (là những thuốc giảm đau mạnh chỉ có sẵn theo toa. Chúng thường được chỉ định cho đau cấp tính nghiêm trọng hoặc để giảm đau mãn tính. Opioids có nguy cơ bị lạm dụng và gây nghiện, thường được theo dõi chặt chẽ bởi các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe)
• Steroid đường uống (đôi khi được kê để điều trị đau thắt lưng hoặc đau cổ vai gáy cấp tính do viêm. Sử dụng steroid dài hạn phải hết sức thận trọng vì nó có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng);
• Thuốc giảm đau tại chỗ theo toa.

Lưu ý. Tất cả các loại thuốc, bao gồm cả thuốc không kê đơn và kê đơn đều có rủi ro và tác dụng phụ. Vì thế bạn tuyệt đối không được tự ý sử dụng mà phải tuân thủ theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ.

☛ Chi tiết: Thuốc chữa đau vai gáy cổ – Có những loại nào, sử dụng ra sao?

Phẫu thuật. Với một số nguyên nhân do cấu trúc hoặc do tai nạn chấn thương, việc phẫu thuật có thể được chỉ định. Tùy thuộc vào từng nguyên nhân mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp phẫu thuật phù hợp, như: phẫu thuật lấy đĩa đệm, ghép xương và cố định cột sống cổ,…

Vật lý trị liệu. Là phương pháp điều trị bổ sung, giúp phục hồi và giảm đau hiệu quả. Một số phương pháp vật lý trị liệu là:

• Nhiệt trị liệu, gồm; hồng ngoại, đắp parafin, chườm ngải cứu, tắm ngâm bùn nóng,… Phương pháp này có tác dụng giảm đau, chống co cứng cơ, giãn mạch, tăng cường chuyển hóa.
• Điện trị liệu. Sử dụng dòng xung điện để kích thích thần kinh cơ, từ đó giúp giảm đau, tăng cường chuyển hóa. Sử dụng sóng ngắn để tạo nhiệt sâu, chống phù nề, chống viêm, giảm đau. Sử dụng dòng Gavanic và Faradic có tác dụng tăng cường khử cực và dẫn truyền thần kinh, đưa thuốc giảm đau vào vùng tổn thương.
• Liệu pháp Laser giúp làm mềm, giảm đau, chống viêm, tái tạo tổ chức.
• Kéo giãn cột sống bằng hệ thống kéo giãn kỹ thuật số. Phương pháp này được sử dụng để điều trị thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống.

Châm cứu. Châm cứu đau vai gáy cũng là một trong các liệu pháp điều trị bổ sung cho chứng đau cổ vai gáy. Nếu châm cứu được thực hiện đúng bởi các bác sĩ có giấy phép hành nghề, nó có thể giúp giảm đau rất hiệu quả.

Phương pháp lâu dài, ngăn ngừa tái phát

Để điều trị đau nhức vai gáy được hiệu quả và ngăn ngừa tái phát sau này, bạn nên:

• Chú ý tới tư thế khi làm việc, học tập;
• Không nên nằm ngủ với gối quá cao;
• Chọn cho mình những chiếc ghế làm việc có tựa lưng, cổ;
• Thực hiện các bài tập thể dục tốt cho cổ vai gáy (nếu cơn đau của bạn nghiêm trọng hơn hoặc tăng lên khi tập, hãy dừng lại và gặp bác sĩ);
• Nếu bạn ngồi cả ngày, hãy nhớ đứng dậy để di chuyển xung quanh sau mỗi 30 phút;
• Nằm ngủ trên đệm cứng, chắc chắn;
• Sử dụng một số loại gối chuyên dụng giúp phòng ngừa, hỗ trợ bệnh đau mỏi cổ vai gáy;
• Nên thường xuyên nghỉ ngơi, ngả lưng vào đệm, đầu hơi ngửa ra sau thành ghế khi xem tivi hoặc làm việc;
• Không giữ cổ ở cùng một vị trí trong một thời gian dài;
• Bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất, như kali, các loại vitamin C, B, E, canxi;
• .v.v.

Kết luận

Hiện tượng đau cổ vai gáy là hiện tượng thường gặp, tuy không nguy hiểm nhưng nó ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống cũng như các hoạt động cá nhân của người mắc. Thông thường, với các cơn đau cấp tính từ nhẹ tới trung bình, bạn có thể tự giảm đau tại nhà. Nhưng nếu các triệu chứng xuất phát từ bệnh lý, bạn cần đi khám để có được phác đồ điều trị chuyên biệt, như thế mới có thể trị dứt điểm căn bệnh này.